Azerbaycanın Enerji Kaynakları Gelirlerinin Ülke Ekonomisine Etkisi (Azerbaijan's Energy Source Revenues and Their Effect on the Economy of the Country)

Abstract

Azerbaycan 18 Ekim 1991 de bağımsızlığını ilan ettikten sonra ekonomisinin liberasyonu ve serbest piyasa ekonomisine geçmek maksadıyla bir çok önemli reformlara imza atmıştır. Ekonomik hedeflerin gerçekleştirilmesinde ülkenin en önemli kaynakları ise hemen hemen hepsi Hazar’da yerleşen petrol ve doğal gaz rezervlerinden oluşan enerji kaynaklarıydı. Bu nedenle ekonomik hedeflere ulaşma adına Hazar enerji kaynaklarının en etkin biçimde kullanılması gerekmekteydi ve öyle de oldu. Zira Azerbaycan, ekonomik, siyasi ve sosyal açılardan yeniden yapılanma, kalkınma, gelişme ve bağımsızlık adına, Hazar enerji kaynaklarından 1994 yılından itibaren faydalanmaya başladı. Enerji kaynaklarının üretim ve dünya piyasalarına ihracına ilişkin çok önemli projelere karar verildi, inşa edildi ve kullanılmaya başlandı. Bağımsızlığını kazanan Hazar Havzası ülkelerinden Kazakistan ve Azerbaycan büyük petrol potansiyellerini, Türkmenistan ise doğal gaz zenginliğini ekonomilerinde değişimi geçekleştirmek için gerekli kaynakları sağlamak ve geçiş döneminin sıkıntılarını hafifletmek amacıyla bir an önce kullanma ihtiyacı duydular. Ancak mevcut boru hatları, Sovyetler Birliği'nin planlı ekonomisi çerçevesinde cumhuriyetler arası işbölümüne göre düzenlenmiş olduğundan, bunların ihraç amaçlı kullanım imkânları sınırlıydı. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Rus olmayan üç kıyı devleti; Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan'ın bağımsızlıklarını ilan etmesiyle Hazar'ın önemi büyük oranda artmıştır. Bu ülkeler için Hazar enerji kaynaklarının geliştirilmesi ekonomilerini yeniden yapılandırma, kalkınma ve dünya ekonomisine entegre olma açısından önem arz etmektedir. Özellikle kaynakların amaçlar doğrultusunda geliştirilebilmesi için yabancı sermayeye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bakımdan üç devlet de batılı firmaları bölgede yatırım yapmaya ve enerji kaynaklarını çıkarmaya davet etmiştir. Azerbaycan ve Kazakistan petrol gelirlerinin ülkelerine hızla akmasını istemektedir. Dünyanın en önemli enerji kaynaklarından biri olan petrol, diğer enerji kaynaklarına göre daha geniş kullanım sahasına sahiptir. Petrol ürünlerinin maliyeti içerisinde temel yeri petrolün çıkarılması, taşınması ve dağıtılması için yapılan harcamalar önemli yer tutmaktadır. Enerji kaynakları sayesinde sahip olunan gelirlerin verimli şekilde kullanılması metodlarının hazırlanması yolu ile gayri-petrol sektörünün gelişimi, istikrarın, hızlı büyümenin ve reel gelirdeki artışın temini ile petrole dayalı tek yönlü ekonomiden vazgeçilmesi Azerbaycan ve diğer Hazar kıyısı Türk Cumhuriyyetleri için çok önemlidir.

After gaining independence Azerbaijan started to attract badly needed foreign investment into the country. Increasing in the amount of the investments directing to the development of the oil and non-oil sectors of our republic by the government for the development of this area, and useful economy atmosphere creating in Azerbaijan Republic. This increasing shows itself not only in theoretically and also in practical statistical indicators. Paying attention to the last prognosis indicators, we’ll see that, in its payment period in the result of exploitation of the pipe pump BTC forming a part of “Agreement of the Century” signed on September 20, in 1994, in 2008-2015 years the incomes is expected to be 40-50 billion USD. If one barrel of oil is 50-80 dollar till the last period of the project, exactly till 2029-2030 years, the total income amount taking from this area is expected to be in the amount of 140-180 billion USD. The implementation of the 20 production sharing agreements contracts that have been concluded so far is an integral part of Azerbaijan's oil strategy. Because of its potential reserves estimated at six billion barrels of oil, this project is often referred to as the "Contract of the Century". The projected investment for this project is $13 billion. In 1995, a consortium was organized known as the Azerbaijan International Operating Company. However, the problem of how to deliver the oil to European markets existed. This problem was solved by the agreement for the construction of the Baku-Tbilisi-Ceyhan pipeline among Azerbaijan, Georgia and Turkey in 1998. The Baku-Tbilisi-Ceyhan pipeline was officially opened on July 13, 2006 and now transports crude oil 1,760 km (1,090 mi) from the Azeri-Chirag-Guneshli oil field in the Caspian Sea to the Mediterranean Sea. The oil is pumped from the Sangachal Terminal close to Baku, via Tbilisi the capital of Georgia, to Ceyhan a port on the southeastern Mediterranean coast of Turkey. It is the second longest oil pipeline in the world. The BTC pipeline is expected to make a major contribution to the development of world energy supply with its more than 1 million barrels (160,000 m3) per day capacity. Although oil sector has a high export potential, there is very important in foreign trade and to increase share of oil sector in foreign trade the importance of country energy source revenues on Azerbaijan's export volume and the effects on national economy were investigate in the article.

Note: Downloadable document is in Turkish.

Keywords: Azerbaijan Economy, Azerbaijan's Oil Strategy, Oil Sector, Oil Export

JEL Classification: Q40, Q43, Q49