Bestuursrecht in de netwerksamenleving: waarom de rechtsmacht van de bestuursrechter een materiële grondslag behoeft (Administrative Law in the Network Society: Why the Competence of the Administrative Court Requires Substantive Demarcation)

Abstract

Dutch Abstract: Even gemakkelijk als de Griekse zeegod Proteus neemt het moderne bestuur steeds wisselende gedaanten aan, zich knedend tot de juridische vorm die het voor de gelegenheid het meest passend acht. In tijden van regulering op afstand en ‘network governance’ ambieert de overheid veelal niet langer een rol als ‘spin in het web’, maar maakt zij gebruik van een diffuse sturing op afstand waarbij zij zich uit het publieke domein terugtrekt om haar greep erop paradoxaal genoeg te versterken. Foucault en zijn navolgers spreken in dit verband wel van ‘gouvernementalité’: een strategie van indirecte sturing die alle domeinen van het leven doordringt en juridische vormen hooguit als dekmantel hanteert. Het klassieke, op formele grenslijnen toegesneden Nederlandse stelsel van rechterlijke competentieverdeling is niet tegen het proteïsche overheidswezen opgewassen. Alleen een stelsel van rechtsmachtverdeling op materiële grondslag biedt de moderne bestuurspraktijk het juiste weerwerk.

English Abstract: In the modern network society, the administration takes many shapes: centralised and polycentric, coercive and consensual, public and private. It typically wears the mask that it deems most fit for the occasion. In addition to its traditional identity as an organisation that relies on top-down command and control, the administration now often adheres to a strategy of ‘conduct of conduct’, steering society as a partner in governmental networks and regulating how other actors regulate themselves rather than directly enforcing its will on others. Traditional models of administrative law tend to be unfit to live up to that development, typically only pertaining to direct ways in which the government steers society and leaving indirect steering techniques under the radar of administrative law as a legal regime that follows its own substantive and procedural requirements. In Dutch law, for instance, legal protection by the administrative court is usually only available against administrative decisions, whereas judicial safeguards against many seemingly more horizontal, but arguably no less coercive ways in which the government enforces its will on others is left to the ordinary court. Building on Foucault's theory of governmentality, this paper argues that a stable and legitimate system of checks and balances in the modern network society requires an administrative court that stretches its competence also to covert and indirect ways of governmental control.

Note: Downloadable document is in Dutch.

Keywords: administrative law, governmentality, network governance, biopolitics, neoliberalism