Brexit Poker – czyli o tym, kto ma lepsze karty w negocjacjach ustąpieniowych (Art. 50 TUE) (Brexit Poker – Who Has a Better Hand in the Withdrawal Negotiations (Article 50 TEU))

Abstract

Polish Abstract: Niniejszy artykuł ma na celu naświetlenie politycznej, ekonomicznej i prawnej sytuacji Wielkiej Brytanii w stosunkach z Unią Europejskiej po referendum dotyczącym członkostwa Zjednoczonego Królestwa UE a w przededniu negocjacji w przedmiocie wyjścia Unii (negocjacje ustąpieniowe). Na wstępie zreferowano konstytucyjne kontrowersje dotyczące kompetencji organów i procedur, które trzeba wdrożyć w Zjednoczonym Królestwie w celu zgodnego z prawem rozpoczęcia Brexitu. W dalszej kolejności naszkicowano konstrukcje prawne ustanowione w Traktacie o Unii Europejskiej i Traktacie o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, aby w ten sposób zrekonstruować architekturę procesu decyzyjnego stron mających się niebawem rozpocząć negocjacji ustąpieniowych. Wskazano trzy filary wspomnianej architektury: (1) 2-letnią tzw. klauzulę „sunset”, która znajduje zastosowanie od chwili notyfikacji zamiaru wystąpienia i skutkuje automatycznym wyjściem z UE z upływem wskazanego okresu, jeśli strony nie dokonają innych uzgodnień; (2) regułę domyślną (tacit default) na mocy której brak dojścia do porozumienia ustąpieniowego, określającego zasady przyszłych stosunków z Unią Europejską, spowoduje degradację Zjednoczonego Królestwa do jedynie „szeregowego” członka WTO bez specjalnego dostępu do europejskiego rynku wewnętrznego i (3) większość kwalifikowaną w Radzie Unii Europejskiej potrzebną do zatwierdzenia porozumienia ustąpieniowego, która pozwoliłaby relatywnie małej liczbie krajów na utworzenie koalicji blokującej. Po nakreśleniu możliwych kosztów związanych z opuszczeniem Unii przez Wielką Brytanię, w szczególności dotyczących instytucji finansowych i zagranicznych inwestycji bezpośrednich, przedstawiona zostanie konkluzja, że architektura podejmowania decyzji regulująca nadchodzące negocjacje ustąpieniowe stawia Brukselę w dogodnej pozycji względem Londynu. Prawdopodobnie Wielka Brytania będzie musiała zgodzić się na pewne transfery finansowe na rzecz UE, które będą podobne, jeśli nie wyższe niż te, które świadczyła do tej pory. Co więcej, jeżeli Londyn nadal będzie chciał czerpać korzyści z uczestnictwa w rynku europejskim, nie będąc członkiem Unii Europejskiej, najprawdopodobniej będzie musiał respektować dorobek wspólnotowy, przynajmniej w odniesieniu do fundamentalnych wolności traktatowych (towary, pracownicy, usługi, przedsiębiorczość i kapitał).

English Abstract: With this article we attempt to shed some light on the political, economic and legal situation of Great Britain vis-à-vis European Union in the aftermath of the membership referendum and on the eve of withdrawal negotiation. We start with summarising the constitutional controversy in the UK over the powers and procedures needed to be complied with in order to duly trigger the Brexit. We then turn to sketching the legal framework as provided by the Treaty on European Union and the Treaty on the Functioning of the European Union to reconstruct the decision-making architecture under which parties to the upcoming negotiations will have to make their choices. We identify three determining pillars of the said choice-architecture design: (1) the 2-years sunset clause which begins to be applicable once the withdrawal notification has been made; (2) the tacit default under which a failure to working out a withdrawal agreement that would set out rules for Britain’s future relationship with the Union will demote the United Kingdom to a status of a mere WTO member with no special access to the European Internal Market; and (3) the qualified majority in the European Council needed to approve the withdrawal agreement which allows for the creation of a blocking minority by a relatively small number of countries. After outlining the opportunity cost for Great Britain associated with leaving the Union, in particular those regarding the financial institutions and foreign direct investments, we conclude that decision-making architecture governing the upcoming withdrawal negotiations puts Brussels in pole position vis-à-vis London. It is likely that Britain will have to accept transfer payments to the EU similar to, if not higher than, those that have been due so far. Some degree of the compliance with the acquis communautaire, at least with regard to the Treaty fundamental freedoms (goods, workers, services, establishment and capital) will most likely also be expected from London, if it wants to benefit from access to the European market beyond its EU membership.

Note: Downloadable document is available in Polish.

Keywords: Brexit, referendum ustąpieniowe, referendum europejskie, negocjacje ustąpieniowe, umowa ustąpieniowa, art. 50 TUE, transfery finansowe, dostęp do rynku wewnętrznego UE

JEL Classification: F15, H77